Predeli u oblasti Kosanice i Gornje Toplice u svojim nedrima kriju tragove i stranice srednjevekovne prošlosti srpskog naroda. Na ta vremena danas podsećaju Nemanjine zadužbine, zatim manastirišta, crkve i crkvišta. Ima ih još u tragovima i ruševinama. Neki su u novije vreme otkriveni, drugi obnovljeni ili se tek podižu.
Znalci kažu da nema naselja u kuršumlijskom kraju u kome nema takvih tragova. Zna se da su u srednjem veku u Vlahinji, Grabovnici, Zebicama, Trpezama, Bogujevcu i još nekim seoskim predelima postojali manastiri. U njima su, u divnom prirodnom okruženju, kao retko gde, u prošlosti ovoga kraja, utočište našla manastirska bratstva na svom uzvišenom zadatku očuvanja duhovne i nacionalne samobitnosti. Ona su, u tišini vekova, obavljala svoju svetu misiju.
Sasvim je izvesno da su u gotovo svakom od 90 naselja u oblasti Kosanice i Gornje Toplice postojale ili postoje svetinje. Nemanjići su na ovim prostorima začeli srpsku duhovnost, podižući hramove, starije od Hilandara i čuvene saborne crkve u Parizu Notre Dame de Paris. Tačnije, crkva Sv. Nikole u Kuršumliji, zadužbina Stevana Nemanje, po datumu gradnje, starija je od Hilandara 32, a od pariskog Notr Dama 92 godine.
Razumljivo je, ističu poznavaoci srednjevekovnih prilika na ovom prostoru, što ovu oblast, kao nerazdvojnu celinu, nazivaju Kosaničkom Svetom Gorom, Kosaničkim Atosom, jer ima toliko svetinja kao Sveta Gora.